Akademik Veri Yönetim Sistemi
8. Siyaset Bilimi ve Uluslararası İlişkiler Kongresi, Trabzon, Türkiye, 8 Ekim - 10 Kasım 2025, ss.63, (Özet Bildiri)
54 yıllık Esad rejiminin 8 Aralık 2024’te sona ermesi hem Suriye’de hem de tüm bölgede önemli etkileri olan yeni bir dönemin kapısını açtı. İdlib vilayetini kontrol eden Heyet Tahrir el Şam’ın (HTŞ) Kasım ayı ortasında başlattığı operasyon, sürpriz ilerlemelerle devam ederek Esad rejiminin düşüşünü tetikledi ve Ortadoğu’daki kırılgan dinamikleri alt üst eden sonuçlar doğurdu. Bu süreç bir yandan, yarım yüzyılı aşan bir diktatörlük rejiminin devrilmesinin
ardından kurulacak yeni rejimin nitelikleri, bir demokratikleşme sürecinin imkanları ve sınırlılıkları tartışmasını başlattı. Diğer yandan ise, Esad rejimi altında ülkedeki etkili uluslararası aktörlerin konumunda önemli değişiklikler yaratarak küresel ve bölgesel güç dengeleri açısından belirsizliklerle dolu yeni rekabet, işbirliği ve çatışma dinamiklerini beraberinde getirdi.
Bu önemli değişimin ardından bu çalışma, Suriye’deki demokratikleşme tartışmalarının içsel ve dışsal dinamiklerini birlikte ele alıyor. 2010 sonunda Tunus’ta başlayarak Kuzey Afrika ve Ortadoğu bölgesini sarsan isyan dalgasının en kanlı durağı Suriye’de, rejimin düşüşünde içsel ve dışsal dinamiklerin rolü nedir? Suriye’deki rejim değişikliğinin bölgesel ve küresel güç dengelerinde tetiklediği dönüşümler nelerdir? Demokratikleşme ve otokratikleşme dinamikleri içerisinde, HTŞ lideri Şara’nın yönetimindeki geçici hükümetin politik programı ve “geçiş süreci” planı, diğer siyasal ve toplumsal aktörlerin politik tutumları, faaliyetleri ve toplumsal güçleri nasıl değerlendirilebilir?
Bu çalışma, Suriye’deki gelişmeleri devletler arası rekabetin, çatışmaların ve işbirliklerinin bir alanı olarak gören literatürdeki hakim jeopolitik yaklaşımlara alternatif olarak, dışsal faktörleri göz ardı etmeksizin, yukarıdaki sorulara Suriye’nin içsel dinamiklerine odaklanarak yanıt üretmeyi hedefliyor. Süreç izleme yöntemine ve Suriye’de siyasal elit ve aktivistlerle yapılan yarı yapılandırılmış derinlemesine mülakatlara dayanan bu çalışma, demokratikleşme/otokratikleşme literatürüne Suriye’deki Esad sonrası dönemin tartışmalarına ve dinamiklerine odaklanarak katkı sunmaktadır.