Akademik Veri Yönetim Sistemi
ATLAS 9th INTERNATIONAL SOCIAL SCIENCES CONGRESS, Barcelona, İspanya, 9 - 10 Temmuz 2022, ss.7-20
Türkiye Medeni Kanun’unu Cumhuriyet’in kuruluşundan sonra 1926’da İsviçre’den resepsiyon yoluyla
almış ve daha sonra 2002’de yapılan değişikliklerle modernize etmiştir. Bir kanunun ülkenin isteğiyle
başka bir ülkeden alınmasına hukuk dilinde resepsiyon denmekte ve sömürge ülkelerdeki
akkültürasyondan yani bir ülkenin kendi kanununu başka bir ülkeye zorla dayatmasından farklılık arz
etmektedir. Dolayısıyla Medeni Kanun’un kabülü bir resepsiyon hareketidir.
Medeni Kanun’un kabulü Türkiye Cumhuriyeti için sıradan bir kanun değişikliğini ifade etmemektedir,
çünkü bu kanun aynı zamanda batılılaşmanın, modernleşmenin de bir sembolü olmuştur. Cumhuriyetin
kurucuları günlük hayattaki sözleşmeleri, aile ilişkilerini, mülkiyeti düzenleyen Medeni Kanun’un
öneminin farkında olmuşlar ve Osmanlı İmparatorluğu döneminde her konuyu kapsayan bir Medeni
Kanun olmayışının eksikliğini hissetmişlerdir. Dönemin en yeni, en fazla konsensüs içinde oluşturulmuş
ve kadın erkek eşitliğine en fazla değer veren kanun İsviçre Medeni Kanun’u olduğu için o kanun
bütünüyle hukuk sistemine dahil edilmiştir.
Gerçekten de Türk Medeni Kanun’u Osmanlı İmparatorluğu’nun son dönemlerinde Ahmet Cevdet Paşa
başkanlığında tarafından yazılan Mecelle’den çok daha kapsamlı ve günün koşullarına daha uygundur.
Bunun yanında kadın-erkek eşitliği açısından birçok yenilik getirmiştir: Osmanlı İmparatorluğu
döneminde şer’i hükümlere göre erkekler dört kadınla evlenebilirken, İmparatorluğun son zamanlarında
çıkan bir kanuna göre ilk eşin ve sonraki eşlerin izin vermesi ile çok eşli evlilikler yapılabilmekteydi.
Medeni Kanun’un getirdiği düzenlemeyle tek eşli evliliklere izin verilmiş, kadın ve erkek temsilciler
aracılığıyla değil, bizzat devletin görevlisi önünde evlenmeye rızalarını açıklayarak evlenmeye
başlamışlardır. Bunun gibi boşanma ve miras gibi yapılan yeniliklere başka örnekler de verilebilir.
Elbette yapılan bu yenilikler bir günde olmamış, bir sürece yayılmış, bu süreç içerisinde de tartışılmıştır.
Birçok konuda eleştiri almıştır, başlıca dikkati çeken konunun çok kadınla evliliğe izin verilmemesidir.
Dönemin erkekleri ellerinden alınan bu hak karşısında oldukça eleştirel yaklaşmışlarsa da, Medeni
Kanun’dan önceki çok eşli evlilikler geçerli sayılmış, ancak saha sonra buna izin verilmemiştir. İlginç
olanın Osmanlı İmparatorluğu’nun son zamanlarında yapılan bir araştırmanın çok eşli evliliklerin halk
arasında yaygın olmadığıdır.
Bugün gelinen noktada Medeni Kanun’un toplumun çok büyük bir kesimi tarafından benimsendiği,
kadınların haklarının bilincinde olduğu, bu hakları kullanmak için savaştıkları bilinmektedir. Elbette
toplumsal sorunlar yok değildir: boşanmak isteyen kadınların kimi zaman şiddete uğradıkları, hatta
canlarından oldukları bilinmektedir. Ancak her şeye rağmen medeni kanunun getirdiği hukuki düzenin
özellikle kadınlar açısından çok olumlu olduğunu belirtmek gerekir.
Bu makalede Medeni Kanun’un kabulüne dek olan süreç incelenecek ve Cumhuriyet sonrasında izlenen
yol açıklanacak ve bu kanunun önemine değinilecektir.
Anahtar Kelimeler: Türk Medeni Kanunu, Kadın Hakları, Medeni Haklar.
www.atlasconference.org Page 7 Proceedings Book