Akademik Veri Yönetim Sistemi
Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, cilt.72, sa.3, ss.1007-1054, 2023 (Hakemli Dergi)
Çevre hakkını ayrıca ve açıkça düzenlemeyen Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesinin (Sözleşme veya AİHS) denetim mekanizması olan Avrupa İnsan Hakları Mahkemesinin (AİHM) önüne çevre ile ilgili başvurular sıklıkla gelmektedir. Mahkemenin bugüne kadar çevresel meselelerle ilgili vermiş olduğu kararlar özellikle yaşam hakkı ve özel hayata ve aile hayatına saygı hakkı ile ilişkilendirilmektedir. Mahkemeye iklim değişikliğinin zararlı etkilerinin hak ihlallerine sebep olduğu gerekçesiyle yapılan başvurular bulunmaktadır. AİHM önüne gelen iklim değişikliği davaları yeni bir olgu olmasına karşın bu çalışmanın yapıldığı esnada mahkemenin kabul edilemez bulduğu yalnızca iki karar mevcuttur. Mahkemenin iklim değişikliği hakkında esasa ilişkin vermiş olduğu bir karar henüz bulunmamaktadır. Yanı sıra, Mahkemenin iklim değişikliği sebebiyle meydana gelen sınır aşan çevresel zararlar açısından yargı yetkisini değerlendirdiği bir kararı da bulunmamaktadır.
İklim değişikliği davaları, iklim değişikliğinin zamana yayılan kümülatif etkileri sebebiyle, zarar riskinin ve mağduriyetin kanıtlanması; sınır aşan çevresel zararların meydana gelmesiyle devletlerin yargı yetkisinin belirlenmesi açısından zorluklar taşımaktadır. Çalışmada mahkemenin çevre içtihadının derdest iklim değişikliği davalarında uygulanabilirliği özellikle sınır aşan çevresel zararlar karşısında mahkemenin yargı yetkisi ve başvurucuların mağdur sıfatı hususları bakımından değerlendirilecektir. Son olarak Mahkemenin çevre içtihadında esasa ilişkin yaptığı değerlendirmelerinin derdest iklim değişikliği davalarında uygulanabilirliği tartışılacaktır.
Environmental applications frequently come before the European Court of Human Rights (ECtHR), the European Convention on Human Rights (Convention or ECHR) supervisory mechanism, which does not regulate the right to the environment separately and explicitly. Regarding environmental matters, ECtHR's judgements are mainly linked to protecting the right to life, privacy, and family life. There are applications to the ECtHR because the harmful effects of climate change cause rights violations. ECtHR has only declared two climate change litigations inadmissible so far. The ECtHR has yet to decide on the merits of climate change. Moreover, there is no judgement of the ECtHR to evaluate its jurisdiction regarding transboundary environmental harms caused by climate change.
Climate change has cumulative effects over time. In climate change litigations, proving the damage and victim status and determining the ECtHR's jurisdiction regarding transboundary environmental harms is difficult. In this article, the applicability of the ECtHR's environmental case law in pending climate change cases will be evaluated in terms of the jurisdiction of the ECtHR and the victim status of the applicants, especially in the face of transboundary environmental damages. We'll discuss if the Court's consideration of environmental case law is applicable in climate change cases.