Akademik Veri Yönetim Sistemi
40. Yöneylem Araştırması - Endüstri Mühendisliği Kongresi (YAEM 2021), İstanbul, Türkiye, 4 - 07 Temmuz 2021, ss.19
Dünya ticaretinin çok büyük bir kısmı deniz yolu ile taşınmaktadır. Gerek insan taşımacılığı gerekse ticari hammadde, yarı mamul ve mamullerin taşınmasında deniz taşıtları yoğun şekilde kullanılmaktadır. Deniz taşımacılığı, yüksek miktarda yük taşımaya imkan sunması nedeniyle uzun mesafeli yolculuklarda düşük maliyet avantajı sağlar. Limanlar, deniz yoluyla yapılan taşımacılıktaki operasyonel işlevleri ve demiryolu gibi diğer taşıma türlerine entegrasyondaki rolü nedeniyle vazgeçilmez unsurlardır. Deniz yolu taşımacılığı, kara yolu ve hava yoluna göre doğaya daha az zarar veren taşımacılık türü olarak görülür. Yine de faaliyetlerin büyüklüğü ve sıklığı nedeniyle çevresel sürdürülebilirlik için çaba gösterilmesi zorunlu hale gelmiştir. Deniz yolu taşımacılığındaki taşıtlar kadar limanlar da çevresel sürdürülebilirliğin sağlanmasında önemlidir. Bu amaca ulaşabilmek için gösterilen yeşil performansların çeşitli kriterlere göre ölçülmesi ve çevre yeterlilikleri ile sertifikasyon beklentilerine göre yönetilmesi gerekir. Böylece en iyi performansına sahip alternatif limanlar belirlenerek çevresel sürdürülebilirliği teşvik edici düzenlemeler yapılabilir. Kriterlerin genellikle birbirleri ile çelişmesi nedeniyle söz konusu problemin çözümünde çok kriterli karar verme yöntemleri kullanılabilir. Bu çalışmada, Türkiye’deki altı limanın sürdürülebilirlik performanslarının bulanık MARCOS (Measurement Alternatives and Ranking according to the COmpromise Solution) ile incelenmesi yer almaktadır. Uzmanlardan alınan görüşler ve literatür taraması sonucunda on adet kriter belirlenmiştir. Uzmanların alternatifleri kriterlere göre değerlendirmesinde kullandıkları dilsel yanıtları matematiksel modellere dahil etmek için üçgensel bulanık sayılardan yararlanılmıştır. Bulanık MARCOS yöntemi ile altı alternatif liman sıralanmıştır. Elde edilen sonuçlara göre en yüksek çevresel sürdürülebilirlik performansına sahip alternatif limanın A2 olduğu görülmüştür. Duyarlılık analizi çalışmasında kriterlerin ağırlıkları değiştirilerek on iki farklı senaryo yaratılmıştır. Bu senaryoların sonucunda ortalama sıralamanın aynı kaldığı görülmüştür. Sonuçlara göre, limanların yeşil performansını değerlendirmede bulanık MARCOS yöntemi kullanımının uygun olduğu görülmektedir. Bu çalışmanın, limanların çevresel sürdürebilirlik değerlendirilmesine rehberlik etmesi amaçlanmaktadır.