Bu çalışma Osmanlı arazi hukukunda tapu temessükünün işlevini, 17. yüzyılda Ayntab (Gaziantep) şer‘i mahkemesinden örnekler üzerinden değerlendirmeyi amaçlamaktadır. Osmanlı İmparatorluğu’nda tapu temessükü farklı amaçlarla düzenlenmiştir. Tarım arazileri üzerinde uygulanan miri sistemde, toprak üzerindeki kullanım hakkı üretici/köylü/raiyyete sâhib-i arz tarafından devredilmekte, tefvîz olarak bilinen bu işlem karşılığında toprak tasarrufu için bir tapu temessükü düzenlenmektedir. Çalışma kapsamında, 17. yüzyılda Ayntab mahkemesinde görülen olaylar üzerinden, miri arazi için hazırlanan temessük niteliğindeki belgelerin hukukî niteliği incelenmiştir. Çalışmanın birinci amacı, temessükün hazırlanmasına dair bazı soruları kapsamakta, bu belgenin kim tarafından, hangi tip araziler için düzenlendiği ve belgeyle verilen yetkinin kapsamı gibi soruları cevaplanmaktır. İkinci olarak temessük tipi belgenin mahkemede delil olarak kullanıldığı olaylarda, ıspat bakımından işlevi değerlendirilmiştir. Bu belge her zaman tek başına delil teşkil etmese de kâdı huzurunda ibraz edilmesi toprağı tasarruf edenler açısından bir tür güvence sağlamaktadır. Ancak, bazı davalarda temessük, karşı tarafın ikrarıyla birlikte delil kabul edilirken bazılarında temessükün içeriğinin İslam hukukuna uygun biçimde, iki şahitle kanıtlandığı dikkati çekmiştir. Bazı kayıtlarda ise elinde bir temessük bulunduran raiyyet mahkemeden ayrıca hüccet talep etmiştir. Bu durum, temessükün önemli bir delil teşkil ettiğini, ancak İslam hukuku kuralları çerçevesinde ancak şahit veya ikrar ile birlikte hak ispatı sonucunu doğurduğunu göstermektedir.
This study aims to analyse the function of the title deed document in the Ottoman land law with the examples from the 17th-century Ayntab (Gaziantep) sharia court records. The title deed document was issued in the Ottoman Empire for different purposes. In the miri regime which was applied in arable lands, the usufruct rights of the land were ceased to land-producing peasants (raiyyet/reaya) by the administrator of the land. During this process, known as delegation, a title deed document was issued for the usufruct rights of the land. In this study, the legal characteristic of the title deed documents issued for miri lands is analysed through the cases in the court of 17th-century Ayntab. The first aim of the article is to answer questions about the preparation of this document by answering questions such as who prepared it, for which lands it was issued, and the limits of the rights that it gave. Secondly, through the cases in which the title deed document was used as an evidence, its influence in the kadi court as a proof is evaluated. While this single document was not always considered as a final proof, its presentation to the kadi would be a security for those who were using the land. In some cases, the existence of the document was accepted as a valid proof with the defendant’s confession, whereas in many cases, two male witnesses had to approve the contents of the document in accordance with Islamic procedure law. In some cases, peasants/producers asked for a notarial document issued by the kadi in some cases. This demonstrates that the title deed document was indeed an important proof, but it could only prove the existence of usufruct right by witnesses or by confession, within the principles of the Islamic law
